Hơn
100 năm qua, phụ nữ thế giới đã không ngừng khẳng định những bước tiến mạnh mẽ
trong mọi lĩnh vực của cuộc sống. Tuy nhiên trong một thời gian dài trước đó, phận làm nữ
chịu nhiều thiệt thòi do tư tưởng trọng nam khinh nữ. Thời kỳ Hy Lạp cổ đại,
Lysistrata đấu tranh chống lại nam giới để chấm dứt chiến tranh. Thế kỷ XIV, nữ
huyền học người Italia Catherine de Sienne đã viết 381 bức thư gửi các nhân vật
quyền lực nhất trong Giáo hội đòi nhân quyền cho nữ giới. Thế nhưng mãi đến
cuối thế kỷ XIX, cuộc đấu tranh của phụ nữ mới diễn ra mạnh mẽ.
Vào thời điểm đó, chủ nghĩa tư bản
phát triển mạnh, nhất là ở Mỹ. Nhiều phụ nữ và trẻ em bị hút vào các nhà máy,
và bị giới chủ tư bản trả lương rất rẻ mạt. Đời sống của phụ nữ và trẻ em vô
cùng khổ cực. Căm phẫn trước sự đè nén và áp bức đó, ngày 8/3/1899, nữ công
nhân ngành dệt và ngành may tại các thành phố Chicago và New York (Mỹ) đã đứng
lên đấu tranh đòi tăng lương, giảm giờ làm. Mặc dù giới chủ tư bản thẳng tay
đàn áp, chị em vẫn đoàn kết chặt chẽ, bền bỉ đấu tranh, buộc họ phải nhượng bộ.
Thắng lợi đó đã cổ vũ tinh thần đấu
tranh của phụ nữ lao động Mỹ. Ðến tháng 2 năm 1909, lần đầu tiên phụ nữ khắp
nơi trên nước Mỹ đã tổ chức “Ngày phụ nữ”. Các cuộc mít tinh, biểu tình đã diễn
ra rầm rộ đòi giảm giờ làm việc, tăng lương và hủy bỏ việc bắt trẻ con làm
việc. Khẩu hiệu của họ là “Bánh mì và hoa hồng” (Bread and Roses). Bánh mì
tượng trưng cho bảo đảm kinh tế gia đình, hoa hồng tượng trưng cho đời sống tốt
đẹp hơn. Tại New York, hơn 3.000 chị em dự cuộc họp đòi chính phủ công nhận
quyền bầu cử của phụ nữ.
Những cuộc đấu tranh đầu tiên đó của
nữ công nhân Mỹ đã có tiếng vang lớn, là nguồn cổ vũ mạnh mẽ cho phong trào đấu
tranh của phụ nữ lao động trên toàn thế giới, trong đó có phong trào đấu tranh
của phụ nữ Đức.
Trong phong trào đấu tranh giai cấp
ở Đức lúc đó, đã xuất hiện hai nữ chiến sĩ cách mạng lỗi lạc là bà Cola ra
Zétkin (người Đức) và bà Rôgia Lúcxămbua (người Ba Lan). Hai bà đã thấy được sự
phát triển mạnh mẽ của lực lượng lao động phụ nữ và thấy sự cần thiết phải tổ
chức, lãnh đạo họ để giành thắng lợi cho cách mạng vô sản. Do đó, năm 1907, hai
bà cùng với bà Crúpxkaia, vợ của Lênin, vận động thành lập Ban thư ký phụ nữ
quốc tế để lãnh đạo phong trào phụ nữ.
Ngày 26 và 27 tháng 8 năm 1910, Đại
hội phụ nữ quốc tế XHCN tại Copenhagen, Ðan Mạch, đã quyết định lấy ngày 8/3
làm Ngày quốc tế phụ nữ với mục đích đấu
tranh đòi các quyền lợi của phụ nữ và trẻ em, với các khẩu hiệu:
- Ngày làm việc 8 giờ.
- Việc làm ngang nhau.
- Bảo vệ người mẹ và trẻ em.
Ngày 8/3/1911, hơn một triệu phụ nữ
tại Mỹ, Áo, Đan Mạch, Đức và Thụy Sĩ tham gia tổ chức Ngày quốc tế phụ nữ đầu
tiên.
Năm 1912, 14.000 công nhân hãng dệt
tại Mỹ đình công và hô vang khẩu hiệu “Better to starve fighting than starve
working” (Chết đói vì chiến đấu hơn là chết đói vì làm việc). Nữ công nhân đã
nghỉ việc 3 tháng. Sự can đảm của họ đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhà thơ Mỹ
James Oppenheim viết bài thơ Bread and Roses. Bài thơ này sau đã được phổ nhạc
và thường được hát trong Ngày quốc tế phụ nữ.
Năm 1914, các đại diện của phụ nữ
Đức đã nêu ra yêu sách với Nghị viện Phổ đòi quyền đi bầu cử cho nữ giới. Từ
đó, ngày 8/3 thường niên trở thành ngày tranh đấu cho nữ quyền trên toàn thế
giới.
Năm 1917, các phụ nữ Nga đã ra đường
biểu tình đình công, đòi bánh mì và đòi trả chồng con họ trở về từ chiến trận.
Cuộc đình công này đã khiến Nga hoàng Nikolai II phải thoái vị và góp phần rất
lớn vào thắng lợi của cuộc Cách mạng tháng Mười ở Nga.
Các cuộc mít tinh diễu hành tiếp tục
diễn ra vào ngày 8/3 hàng năm. Cuối năm 1945, Hội
nghị quốc tế phụ nữ đã quyết định thành lập Liên đoàn Phụ nữ Dân chủ thế giới.
Đây là một tổ chức rộng rãi bao gồm phụ nữ các ngành nghề, không phân biệt
chủng tộc, dân tộc, tôn giáo, chính kiến, đấu tranh bảo vệ các quyền bình đẳng,
chống áp bức bóc lột. Liên đoàn đã đưa ra các yêu sách đòi nam nữ cần được trả
lương ngang nhau, đòi ban hành các chính sách Bảo hiểm cho lao động phụ nữ,
những biện pháp bảo vệ bà mẹ và trẻ em.
Năm 1953, Đại hội quốc tế phụ nữ đã
thông qua bản "Tuyên ngôn về quyền phụ nữ", nêu lên các yêu sách cơ
bản và đồng thời là cương lĩnh đấu tranh của phụ nữ thế giới. Số thành viên
tham gia vào Liên đoàn ngày càng đông, đặc biệt phụ nữ các nước mới giành được
độc lập ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh đã đóng vai trò ngày càng quan trọng
trong phong trào. Năm 1975 được coi là "Năm quốc tế phụ nữ" nhằm đẩy
mạnh cuộc đấu tranh của phụ nữ thế giới.
Mãi đến năm 1977, Liên Hợp Quốc mới
chính thức hóa Ngày quốc tế phụ nữ 8/3. Bất chấp những
khác biệt về chính trị, kinh tế, văn hóa, sắc tộc và ngôn ngữ, Ngày quốc tế phụ
nữ là ngày toàn cầu tôn vinh những thành tựu và sự cống hiến của phụ nữ cho
nhân loại. Đây là dịp biểu dương ý chí của phụ nữ khắp nơi trên thế giới đấu
tranh vì độc lập dân tộc, dân chủ, hoà bình và tiến bộ xã hội, vì quyền lợi,
hạnh phúc của phụ nữ và nhi đồng. Nội dung Ngày quốc tế phụ nữ 8/3 không chỉ
dừng lại ở quyền bình đẳng mà được mở rộng thêm khái niệm “phát triển”, khái
niệm “giới”. Vấn đề giải phóng phụ nữ, vì sự tiến bộ của phụ nữ đã trở thành
một vấn đề toàn cầu.
Hàng
năm, các chính phủ, tổ chức quốc tế, các tổ chức của phụ nữ trên thế giới đều
chọn các chủ đề khác nhau cho ngày lễ này của phụ nữ toàn cầu.
st
